สมรภูมิดินแดง – ประชาไท

เมื่อคืนวันที่ 23 สิงหาคม ที่ผ่านมามีการชุมนุมบริเวณสามแยกดินแดงโดยกลุ่มวัยรุ่นหรือเยาวชนซึ่งใช้รถมอเตอร์ไซด์เป็นพาหนะ บางส่วนมากันเป็นกลุ่ม บางส่วนมากับเพื่อน บางส่วนมาตามลำพัง บางคนยิงพลุ ยิงดอกไม้ไฟ บางคนปาประทัด บางคนจุดไฟ ขณะที่หลายคนคอยเฝ้าดูและส่งเสียงให้กำลังใจเป็นระยะ และขี่มอเตอร์ไซด์หมุนเวียนไปมา 

อย่างไรก็ดี ในช่วงที่มีการจุดไฟเผายางรถยนต์ เด็กผู้ชายวัยรุ่นสองคนวิ่งกระหืดกระหอบมาขอน้ำจากรถที่เป็นจุดให้บริการเพื่อจะนำไปดับไฟ แต่ชายวัยกลางคนที่เป็นคนดูแลบอกว่าน้ำมีไว้สำหรับดื่มรวมถึงล้างหน้าเวลาโดนแก๊สน้ำตา และน้ำที่มีอยู่ก็ไม่เพียงพอที่จะใช้ดับไฟจุดนั้นได้ คงต้องปล่อยทิ้งไว้ให้มอดดับไปเอง นอกจากนี้ ชาววัยกลางคนยังบอกเด็กวัยรุ่นด้วยว่าการเผาก็เป็นสันติวิธีอย่างหนึ่งเหมือนกัน ซึ่งเด็กวัยรุ่นก็ดูจะรับฟังทั้งเรื่องการดับไฟและสันติวิธี ก่อนที่เขาจะปลีกตัวออกจากการโอบไหล่ของชายวัยกลางคนเพื่อเดินกลับไปยังแนวด้านหน้าที่ไฟลุกอยู่

เหตุการณ์นี้เป็นเหตุการณ์ล่าสุดของการชุมนุมของเด็กวัยรุ่นและเยาวชนบริเวณแยกดินแดงและละแวกใกล้เคียงที่ดำเนินมาอย่างต่อเนื่องกว่าสิบคืน เป็นการชุมนุมที่มีความต่อเนื่องแต่ก็แยกออกมาจากการชุมนุมที่มีการนัดหมายกันอย่างเป็นกิจจะลักษณะจนกระทั่งได้รับการตั้งสมญานามว่ากลุ่ม “ทะลุแก๊ส” และขณะเดียวกันการชุมนุมของวัยรุ่นและเยาวชนกลุ่มนี้ก็ก่อให้เกิดการวิพากษ์วิจารณ์อย่างกว้างขวาง โดยเฉพาะในประเด็นที่ว่ารูปแบบและวิธีการที่พวกเขาใช้เป็น “สันติวิธี” หรือไม่ จะนำไปสู่การ “ไล่ประยุทธ์” ได้หรือไม่ หรือจะกลายเป็นการตกหลุมพรางของฝ่ายเจ้าหน้าที่ในที่สุด    

กระนั้นก็ดี เหตุการณ์ล่าสุดข้างต้นนี้ก็มีประเด็นให้ขบคิดอย่างน้อยสองประเด็นด้วยกัน ประเด็นแรก รูปแบบและวิธีการรุกคืบและโต้กลับเจ้าหน้าที่ควรจะเป็นอย่างไรยังไม่มีข้อยุติเสียทีเดียวในกลุ่มผู้ชุมนุม เพราะแม้ผู้ชุมนุมส่วนใหญ่จะเห็นพ้องกันเรื่องการจุดพลุ ดอกไม้ไฟ ปาประทัด ระเบิดปิงปอง หรือยิงหนังสะติ๊กใส่เจ้าหน้าที่ แต่ผู้ชุมนุมส่วนหนึ่งยังไม่เห็นด้วยกับการจุดไฟเผาทรัพย์สินหรือแม้แต่ยางรถยนต์ ผู้ชุมนุมส่วนนี้มักจะคอยห้ามปรามหรือพยายามดับเพลิงเท่าที่พวกเขาสามารถทำได้ 

พูดอีกอย่างก็คือว่า รูปแบบและวิธีการที่ผู้ชุมนุมใช้มีความแตกต่างหลากหลาย ไม่สามารถด่วนสรุป เหมารวม หรือนิยามอย่างง่ายได้ ไม่ว่าจะโดยฝ่ายที่สนับสนุนหรือตำหนิพวกเขา ผู้ชุมนุมกำลังทดลองใช้การรุกคืบและโต้กลับเจ้าหน้าที่ภายใต้เงื่อนไขหรือสถานการณ์เฉพาะหน้า ภายใต้ศักยภาพ ความรับรู้และความเข้าใจที่ต่างกันออกไป แม้จะมีสาเหตุและเป้าของความคับแค้นโกรธเคืองร่วมกันก็ตาม และพวกเขากำลังทำความรู้จักกับสันติวิธีด้วยตัวของพวกเขาเอง

ประเด็นที่สอง แม้การชุมนุมจะดูชุลมุน สับสนวุ่นวาย นอกกฎหมาย คาดเดาอะไรไม่ได้ รวมทั้งไม่มีหลักประกันความปลอดภัยให้กับใคร ไม่ว่าจะเป็นอันตรายที่มาจากเจ้าหน้าที่หรือที่มาจากผู้ชุมนุมด้วยกันเอง แต่ก็ใช่ว่าจะเป็นการรวมตัวที่ไร้กฎเกณฑ์ กติกา หรือว่าขาดชุดความสัมพันธ์ที่กำกับอยู่เสียทีเดียว เด็กวัยรุ่นรู้ว่าพวกเขาจะสามารถหาสิ่งจำเป็นในการชุมนุมได้จากที่ใด ไม่ว่าจะเป็นน้ำหรือว่าการรักษาพยาบาล ใครเป็นคนที่มีอำนาจในการตัดสินใจและพวกเขาควรเข้าหา และคำพูดของใครจำเป็นหรือควรแก่การรับฟัง ขณะที่ชายวัยกลางคนก็รู้ว่าเขาควรจะพูดจาหรือว่าปฏิบัติกับเด็กวัยรุ่นอย่างไรในสภาวการณ์คับขันเช่นนี้ 

พูดอีกอย่างก็คือว่า หากเราต้องการประคับประคองความคับแค้นโกรธเคืองของผู้ชุมนุมที่สามแยกดินแดงให้อยู่ในครรลองที่สังคมหรือคนทั่วไปยอมรับได้ หรือให้เป็นพลังเกื้อหนุนการเรียกร้องประชาธิปไตยร่วมกับการเคลื่อนไหวของกลุ่มอื่น ก็ต้องไม่ใช่ด้วยชุดความสัมพันธ์ระหว่าง “แกนนำ” กับ “มวลชน” และก็ไม่ใช่ด้วยการชี้นำที่ห่างเหิน หรือด้วยการสั่งสอนที่เย็นชา หากแต่ควรเป็นการชี้แนะที่วางอยู่ความเข้าอกเข้าใจและอยู่ภายใต้การเผชิญหน้ากับสถานการณ์ร่วมกัน 

ที่ผมพูดเช่นนี้ก็เพราะว่าที่ผ่านมาเรายังไม่ค่อยได้คิดและปฏิบัติกับผู้ชุมนุมกลุ่มนี้ตามที่ควรจะเป็น อีกทั้งบางส่วนยังมีแนวโน้มที่จะละทิ้งพวกเขาให้เดินไปในเส้นทางสายนี้ตามลำพัง มาช่วยกันทำให้พวกเขาเป็นพลังของการเปลี่ยนแปลงไปสู่สิ่งที่ดีกว่า แทนที่จะลดทอนคุณค่าหรือว่าผลักไสให้พวกเขาต้องเผชิญกับภยันตรายมากไปกว่านี้